Start
Zadośćuczynienie na rzecz najbliższych członków zmarłego za krzywdę wynikającą z jego śmierci

Obecnie kodeks cywilny nie przewiduje zadośćuczynienia za cierpienia psychiczne spowodowane śmiercią osoby bliskiej. W przeszłości zasądzenie takiego zadośćuczynienia przewidywał przepis art.166 k. z. z 1933 r. Zgodnie z tym przepisem, w razie śmierci pokrzywdzonego sąd mógł przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowną sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną przez nich krzywdę moralną. Ta krzywda moralna polegać miała na uczuciu bólu spowodowanym utratą najbliższej osoby. Jednak Sąd Najwyższy w swoich uchwałach (np. Uchwała SN z dn. 1-15.12.1951 r., C15/51, OSN 1953, poz. 3., Uchwała SN z dn. 29.01.1957 r., 1 CO 37/56, OSN 1/58), uznał za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego w Państwie Ludowym zasądzenie z mocy art. 166 k.z. zadośćuczynienia za krzywdę moralną na rzecz najbliższych członków rodziny zmarłego – poza wypadkami, w których z krzywdą moralną łączy się szkoda materialna nie ulegająca zasądzeniu. Wskazywał także, że żądanie zadośćuczynienia za krzywdę moralną nie może być uwzględnione, gdy krzywda ta polega wyłącznie na cierpieniu z powodu utraty osoby najbliższej, nie łączy się natomiast z pogorszeniem sytuacji życiowej uprawnionego oraz podkreślał, że zadośćuczynienie nie może być rekompensatą za sam ból wywołany utratą osoby najbliższej, gdyż ból ten ustępuje tylko z upływem czasu, na skutek stopniowego zapomnienia o nieszczęściu, zastrzeżenia zaś natury moralnej budzi myśl kompensowania tego rodzaju cierpień przyjemnościami, jakie można by osiągnąć za zadośćuczynienie. Zadośćuczynienie dla członków rodziny zmarłego byłoby zatem, gdyby je wiązać tylko z bólem po stracie bliskiej osoby, w istocie zapłatą za śmierć tej osoby i dochodzenie takiego zadośćuczynienia nie godziłoby się z zasadami moralności socjalistycznej. Dlatego też w toku prac kodyfikacyjnych zdecydowano, że nie należy utrzymać przepisu o zadośćuczynieniu, że suma pieniężna nie jest właściwym środkiem na otarcie łez najbliższych członków rodziny zmarłego, powołujących się na krzywdę, która w istocie dotknęła inną osobę. W ostatnich czasach sądy zasądzały jednak zadośćuczynienie na rzecz najbliższych członków rodziny zmarłego (np. wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 21.01.2005 r., I Aca 554/2005), w którym sąd uznał, że zostało naruszone dobro osobiste członków rodziny zmarłego w postaci prawa do niezakłóconego życia rodzinnego, obejmującego szeroko rozumiane więzi rodzinne pomiędzy powodami a zmarłym. Sąd wskazał także, że katalog dóbr osobistych podlegających ochronie, a opisany w art.23 k.c. nie jest zamknięty i jest on stale poszerzany. Tym samym dopuszczalne jest uznanie za dobro osobiste wartości niematerialnej w postaci szczególnej więzi uczuciowej i emocjonalnej pomiędzy członkami rodziny. 11 kwietnia 2008 r. Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja ta przywraca instytucję zadośćuczynienia na rzecz najbliższych członków rodziny zmarłego za doznana przez nich krzywdę. Ustawodawca dodał do art.446 k.c. paragraf czwarty o następującym brzmieniu: „Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę”. Jest to istotna zmiana, gdyż do tej pory sądy przyznawały odszkodowania na rzecz najbliższych członków rodziny tylko w przypadku znacznego pogorszenia ich sytuacji życiowej. Przesłankę znacznego pogorszenia sytuacji życiowej często bardzo trudno jest wykazać a w dodatku nadawano jej znaczenie majątkowe. Prowadziło to wielokrotnie do oddalenia powództwa w sytuacji, gdy sytuacja finansowa członka rodziny nie pogorszyła się po śmierci osoby bliskiej, np. w razie śmierci kilkuletniego dziecka. Wprowadzenie roszczenia o zadośćuczynienie ułatwi postępowanie dowodowe. Przyznanie zadośćuczynienia nie jest bowiem obwarowane żadnymi szczególnymi przesłankami. Wystarczy zatem wykazać, że powód jest najbliższym członkiem rodziny zmarłego i że wskutek jego śmierci dotknęła go krzywda. W nowelizacji nie zawarto jednak przepisów przejściowych. Nie wiadomo zatem czy nowe przepisy będą obejmowały poszkodowanych, którzy doznali krzywdy na skutek śmierci osoby bliskiej zmarłej przed wejściem w życie uchwalonej nowelizacji. Z jednej bowiem strony ustawa nie ma mocy wstecznej, z drugiej sąd rozstrzygając sprawę opiera się na przepisach prawa materialnego obowiązujących w chwili wyrokowania.

 

Naszą witrynę przegląda teraz 11 gości 
Podstrona w budowie

Witaj

Niestety strona którą chcesz przeglądać jest aktualnie tworzona. Wejdź za kilka dni.

(lub kliknij ESC by zamknąć)